Tiếng hát con tàu- Chế Lan Viên là một tác phẩm hay và đặc sắc trong chương trình Soạn văn 12. học sinh hãy cùng Vuihoc.vn tham khảo bài dàn ý và phân tích bài thơ Tiếng hát con tàu của Chế Lan Viên để thấy được niềm vui sướng, hạnh phúc, tấm lòng gắn bó với đồng bào, quê hương đất nước trong công cuộc xây dựng cuộc sống mới của nhà thơ.
1. Dàn ý phân tích tác phẩm tiếng hát con tàu
A. Mở bài tiếng hát con tàu
- Giới thiệu đôi nét về tác giả Chế Lan Viên và khái quát về tác phẩm Tiếng hát con tàu:
Chế Lan Viên không chỉ là một nhà thơ lãng mạn tiêu biểu của phong trào Thơ mới trước Cách mạng tháng Tám 1945, ông còn hăng hái tham gia vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp để từ đó hóa thân trong cuộc đời cũng như sự nghiệp sáng tác để hòa hợp với nhân dân, đất nước.
“Tiếng hát con tàu” là một trong những tác phẩm tiêu biểu của Chế Lan Viên, thể hiện khát vọng của một tâm hồn cố gắng thoát khỏi cái tôi nhỏ bé để đến với cái ta rộng lớn. Đó là cái khát vọng về một cuộc sống sôi động bằng nỗi nhớ, lòng biết ơn và tình yêu sâu sắc của nhà thơ đối với Tây Bắc – mảnh đất nặng nghĩa nặng tình.
B. Thân bài tiếng hát con tàu
a) Khái quát chung về tác phẩm – Ý nghĩa của lời đề từ.
Hoàn cảnh sáng tác: “Tiếng hát con tàu” được viết nhân dịp cuộc vận động nhân dân, đồng bào miền xuôi lên miền núi Tây Bắc khai hoang để xây dựng kinh tế trong những năm 1958 – 1960 , bài thơ được in trong tập “Ánh sáng và phù sa” .
Ý nghĩa của lời đề từ tác phẩm: tác giả thể hiện tư tưởng chủ đề bài thơ và tình cảm, lòng biết ơn sâu sắc với nhân dân, với đất nước qua Câu tu từ: “ Tây Bắc ư? Có gì riêng Tây Bắc”. Nó chứa đựng nỗi băn khoăn, trăn trở trong tâm trạng của nhà thơ nói riêng và của tầng lớp Soạn văn nghệ sĩ nói chung trong thời điểm các cuộc kháng chiến và cách mạng.
Con tàu và Tây Bắc: đều là hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng bởi tại thời điểm tác phẩm ra đời chưa có tuyến đường sắt lên Tây Bắc. Hình ảnh con tàu là biểu tượng cho niềm khát vọng lên đường trở về với nhân dân và hòa nhập vào cuộc sống lớn lao của đất nước. Còn hình ảnh Tây Bắc nhằm hướng đến cuộc sống rộng lớn và những miền đất xa xôi còn nhiều khó khăn, thiếu thốn của Tổ quốc.
⇒ Nhà thơ hóa thân mình thành con tàu, Đây là cuộc hóa thân kì diệu đã thể hiện được sự gắn bó máu thịt giữa thi nhân với đất nước, với cuộc đời.
b) Phân tích chi tiết
Luận điểm 1: (Hai khổ thơ đầu): sự trăn trở, lời giục giã và vẫy gọi của Tổ quốc với những Câu số ngày càng thôi thúc.
Hình ảnh con tàu không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng, nó còn là một hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho ước mơ, niềm khao khát vượt ra được khỏi cuộc sống chật hẹp quẩn quanh để bước đến một cuộc sống rộng lớn hơn của nhân vật trữ tình. → Chế Lan Viên đã khéo léo khi ví tâm hồn mình như một con tàu đang chạy hết tốc lực về với nhân dân, với quê hương đất nước.
Tây Bắc: không chỉ đơn giản là một tên gọi chỉ địa danh của một vùng đất xa xôi của Tổ quốc mà nó còn là một biểu tượng cuộc sống lớn lao của nhân dân và đất nước.
Vùng đất Tây Bắc chính là cội nguồn những cảm hứng của hồn thơ và sáng tạo nghệ thuật. Bởi vậy lời giục giã và vẫy gọi về với Tây Bắc chính là lời nhắc về với lòng mình, với những tình cảm chân thành, tình nghĩa gắn bó sâu nặng với nhân dân và quê hương đất nước.
=> Hai khổ thơ đầu cho thấy nghệ thuật thơ của Chế Lan Viên với chất suy tưởng triết lí rất thể, rất thực do gắn bó với thực tế cuộc sống.
Luận điểm 2: (Chín khổ thơ tiếp): thể hiện một mạch ngầm của niềm hạnh phúc và sự khao khát về với quê hương, đất nước; gợi nhớ lại những kỉ niệm nghĩa tình sâu nặng trong khoảng thời gian kháng chiến.
Từ khung cảnh thiên nhiên đến con người Tây Bắc nay đều đã đổi thay.
Được về với Tây Bắc là chính là về vùng đất thân thương trong tâm hồn mình. Dưới đây là một cuộc hành trình tìm về với Mẹ nhân dân – Mẹ Tổ quốc thân yêu.
Những hồi ức về kỉ niệm với nhân dân, đồng bào các dân tộc vùng cao Tây Bắc được tác giả nhắc đến qua hình ảnh của những con người cụ thể như : người anh du kích, thằng em liên lạc, cô gái Tây bắc, mế ….
Tình yêu thương chân thành cùng sự cưu mang, đùm bọc của người dân Tây Bắc như đã tiếp thêm một luồng sức mạnh cho anh em chiến sĩ, cho nhà thơ trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Chính điều đó đã để lại những kỉ niệm gắn bó sâu sắc không thể nào phai nhòa.
Thể hiện rõ nét niềm khao khát mãnh liệt và hạnh phúc vô bờ của Chế LAn Viên khi được trở về với nhân dân, với quê hương.
Từ những kỉ niệm ân tình khó quên với đồng bào vùng cao Tây Bắc đó mà tác giả đã nâng lên thành những suy tư, những chiêm nghiệm giàu sức khái quát, những chân lí được rút ra ngay từ chính trải nghiệm cho mình.
Tình yêu đã biến vùng đất xa xôi, lạ lẫm trở thành nơi thân thương, gần gũi như quê hương thứ 2 của ta, hoá thành máu thịt tâm hồn ta.
Khi nhắc đến tình yêu và nỗi nhớ, tác giả không ngại ngần đã diễn tả thật hóm hỉnh mối quan hệ gắn bó sâu sắc, bền chặt giữa những con người đang yêu qua những hình ảnh rực rỡ mang đầy màu sắc và đậm phong vị vùng núi Tây Bắc.
Những nghệ thuật đặc sắc trong tác phẩm: Phép nhân hóa, ẩn dụ được Chế Lan Viên sử dụng khéo léo mang tính đa nghĩa. Nhịp điệu thơ được biến đổi một cách linh hoạt, lúc sôi nổi lúc lại da diết, lắng sâu.
Luận điểm 3: Bốn khổ thơ cuối là khúc hát lên đường sôi nổi tràn đầy sự tin tưởng và say mê.
Tiếng vẫy gọi của đất nước, của nhân dân dường như là sự hối thúc mãnh liệt và mạnh mẽ: “Đất nước gọi hay là lòng ta gọi”. Đó chính là lời giục giã của lòng mình nên, biến thành nỗi niềm khát khao sôi nổi và cháy bỏng.
Những lời tự cổ vũ, động viên và khẳng định sự quyết tâm lên đường không thể chần chừ.
m hưởng lôi cuốn trùng điệp của Câu số thơ thể hiện sự say mê, niềm tin tưởng của nhà thơ khi trở về với nhân dân, với Tổ quốc “Khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng, tiếng hát / Tâm hồn ta là Tây Bắc, chứ còn đâu.”
Bài học triết lí nhân sinh và quan điểm sáng tác nghệ thuật được tác giả thể hiện trong những khổ thơ cuối:
+ Hiện thực cuộc sống chính là mạch nguồn vô tận cho cảm hứng sáng tác của thi nhân. Văn thpt chương luôn song hành và không thể tách rời hiện thực.
+ Hiện thực là cơ sở để phát sinh cảm hứng trữ tình cách mạng…
C. Kết bài tiếng hát con tàu
Để đọc tiếp, vui lòng truy cập tại: https://vuihoc.vn/tin/phan-tich-tac-pham-tieng-hat-con-tau-ngu-van-12-1775.html
文章定位：
